TCMB’nin TL Uzlaşmalı Vadeli Döviz Satım İşlemleri (NDF) ve Piyasalara Etkisi

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), Türk Lirası (TL) uzlaşmalı vadeli döviz satım işlemlerine (NDF) başladığını duyurdu. Bu gelişmeyi vurgulayan Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, piyasalardaki dalgalanmaların azaltılmasına ve öngörülebilirliğin artırılmasına yönelik gerekli tüm adımların atıldığını açıkladı. Şimşek’in “Piyasaların sağlıklı işleyişi ve etkinliği için gerekli tüm adımlar atılıyor” ifadesi, hükümetin ve Merkez Bankası’nın finansal istikrarı korumak ve kur oynaklığını kontrol altına almak için ortak bir çaba içinde olduğunu gösteriyor.

1. TL Uzlaşmalı Vadeli Döviz Satım İşlemi (NDF) Nedir?

• Temel Tanım:
  Non-Deliverable Forward (NDF) olarak bilinen bu işlem, klasik vadeli döviz sözleşmelerine benzer şekilde, belirli bir tarihte belirli bir kurdan döviz alım-satımını taahhüt eden bir sözleşmedir. Ancak klasik forward işlemlerden farklı olarak, fiziki döviz teslimi yerine vade sonunda aradaki farkın TL ile ödenmesi esasına dayanır.

• Amaç ve Faydası:

  • Kur dalgalanmalarından korunmak isteyen kurumlara ve piyasa aktörlerine risk yönetim aracı sunar.

  • Piyasalardaki aşırı oynaklığı (volatiliteyi) azaltmayı hedefler.

  • Katılımcılara kur riskini daha öngörülebilir hale getirme imkânı tanır.

2. NDF Uygulamasının Piyasalara Etkisi

1. Kur Oynaklığını Azaltma:

   • Merkez Bankası, NDF yoluyla ileri tarihlerde belirli bir kurdan döviz satma taahhüdünde bulunur; ancak teslimat TL cinsinden yapılır. Bu sayede döviz piyasasında spekülatif atakların ve aşırı fiyat dalgalanmalarının bir miktar törpülenmesi amaçlanır.

2. Öngörülebilirliği Artırma:

   • İthalatçı, ihracatçı veya farklı finansal kurumlar, gelecekteki kur seviyeleri konusunda daha net bir beklenti oluşturabilir. Böylece planlama ve bütçeleme süreçleri daha sağlıklı yapılabilir.

3. Likidite ve Piyasa Derinliği:

   • Vadeli işlemler piyasasında TL uzlaşmalı sözleşmelerin kullanılması, finans piyasalarının derinleşmesine katkı sağlayabilir.

   • Piyasanın net döviz ihtiyacı yerine, TL bazlı karşılıklarla işlem yapılması sayesinde Merkez Bankası üzerinde anlık döviz satışı baskısı oluşma ihtimali azalır.

4. Güven Ortamı ve Reform İmajı:

   • NDF uygulaması, uluslararası finans çevrelerinde de takip edilen bir mekanizmadır. Bu araçların kullanılması, piyasa dostu ve risk yönetimini ön planda tutan politikalar izlendiği mesajını verir.

3. Bakan Şimşek’in Açıklamasının Önemi

• Mehmet Şimşek, göreve geldiği dönemde para ve maliye politikalarını daha şeffaf, öngörülebilir ve piyasa dinamikleriyle uyumlu hale getirmeyi hedeflediğini sık sık vurgulamıştı.

• Bu adım, TCMB ve Hazine-Maliye Bakanlığı’nın finansal istikrarı sağlama yönünde hem kararlı hem de koordineli çalıştığını gösteriyor.

• “Gerekli tüm adımlar atılıyor” ifadesi, ilerleyen dönemde de oynaklığı azaltacak ek politika araçlarının kullanılabileceğine dair sinyal veriyor.

4. Uygulamanın Olası Sonuçları

1. Kısa Vadede:

   • Döviz kurlarındaki ani sıçramaların ve aşırı oynaklığın bir ölçüde dengelenmesi beklenebilir.

   • Kur riskinden kaçınmak isteyen şirketler, forward veya NDF gibi türev araçları daha aktif kullanabilir.

2. Orta ve Uzun Vadede:

   • Eğer politika seti, serbest kur rejimini destekleyici, şeffaf ve öngörülebilir bir şekilde uygulanırsa, yabancı yatırımcı nezdinde Türkiye’nin risk algısı (risk primi) düşebilir.

   • Bu da daha istikrarlı sermaye girişlerine, daha düşük kredi faizlerine ve ekonomik aktivitenin canlanmasına katkı sunabilir.

   • Ancak, NDF sadece kur oynaklığına karşı bir risk yönetim aracı olup, ekonomideki yapısal sorunları kendi başına çözecek bir mekanizma değildir. Dolayısıyla, enflasyon, cari açık, dış finansman gibi konularda kapsamlı politikaların devamı gereklidir.

     
     

5. Sonuç

Merkez Bankası’nın TL uzlaşmalı vadeli döviz satım işlemlerine (NDF) başlaması, Türkiye’nin para politikasında ve kur yönetiminde daha modern ve piyasa odaklı bir yaklaşım benimsediğini göstermektedir. Bakan Mehmet Şimşek’in açıklamasında vurguladığı gibi, bu adımın temel hedefi piyasalardaki oynaklığı azaltmak ve öngörülebilirliği artırmaktır. Kur riski taşıyan şirketler, yatırımcılar ve diğer piyasa katılımcıları, NDF işlemleri ile geleceğe yönelik daha sağlıklı planlama yapabilir; bu da genel olarak finansal istikrarı destekleyebilir. Elbette, ekonominin tüm sorunlarını çözmek tek bir enstrümanın harcı değildir; ancak söz konusu adım, Türkiye’nin uluslararası finans çevrelerinde itibarını güçlendirecek ve piyasalara reform iradesinin sürdüğüne dair olumlu sinyaller verecektir.